Nostalgic politics of old Tirana (replica with a desperate 'Tirana'...)
2023-05-10 09:38:13
TiranaPost
By Fatos Tarifa/ I read these days a desperate tyrant. He said that he had recently returned to Tirana after many years in emigration and was disappointed and very depressed that in Tirana he found not the city he had left many years ago, but a completely different city, with which he said he does not identify I can't anymore.
I don't know how old the author of those words is, so I can't even say which Tirana he's talking about: the Tirana of the 1960s, the Tirana of the 1980s or the post-communist Tirana of the 1990s. I don't know, that is, with which Tirana this person was previously identified, nor with which features of the urban identity of our capital.
If his despair is simply a political projection of the great transformation that has taken place in Tirana, I understand that. A large part of the people, whose political sympathies are not for the Socialist Party and for the socialist mayors of the capital, Edi Ramë and Erion Veliaj, the only ones who have transformed Tirana in these last three decades, criticize the changes made simply politically, although they do not necessarily dislike them.
If the person's nostalgia and that of other "nostalgics" like him is related to the Tirana of the 1990s, when Tirana went to hell, at a time when the whole country, under the rule of Sali Berisha, lost its morale and went into a collective madness, when Tirana it was massacred from an urbanistic point of view, it was kioskized, it was dirty, it smelled, so if the person in question has nostalgia for that Tirana, I don't know what to say.
If, as an immigrant, he lived and worked in a Western European country, in the USA or in Canada, it would have been reasonable that the Tirana he found when he returned would have made him feel good, since he found in his hometown a a more European city, or more western than the one he left, found a piece of Europe in a country that for half a century had been far away from Europe, although geographically and historically part of it.
Përfytyroni për një çast sikur nipi im Heru, i lindur në Tiranë në vitin 2018 dhe që ende s’është bërë 5 vjeç, ta kishte gjetur Tiranën siç ishte ky qytet në vitin 1979, kur lindi i ati i tij dhe djali im, apo si Tiranën e mesit të viteve 1950, kur u linda unë.
Në atë Tiranë do të donin të jetonin sot, në dekadën e trete të shekullit të 21-të, djali dhe nipi im?! Në atë Tiranë do të donin të jetonin sot qindra mijë të rinj e të reja shqiptarë të lindur në Tiranë, ose në Shqipëri pas viteve 1980, pra gjenerata e milienasve shqiptarë, apo shqiptarët e gjeneratës Z (të lindur mes viteve 1995-2012) apo ata të gjeneratës Alfa, pra fëmijët e lindur në këto dhjetë vitet e fundit?!
Kush na i jep neve, brezave të rritur, të drejtën që t’i mbajmë Tiranën dhe qytetet e tjerë të vendit të pandryshuar, siç kanë qenë kur ne ishim të rinj? Një pretendim i tillë është moralisht i gabuar dhe praktikisht i pamundur. Kohët ndryshojnë. Me to ndyshojmë edhe ne, ndryshojnë kërkesat dhe nevojat tona si dhe mundësitë e mënyrat për t’i përmbushur ato.
Fëmijët tanë dhe fëmijët e tyre do të jetojnë në një Tiranë të së nesërmes, në Tiranën që po bëhet dhe që do të bëhet, jo në Tiranën e djeshme, jo në Tiranën e kohës së fëmijërisë dhe të rinisë sime dhe të brezit tim, apo në Tiranën që shumë nga ata kundërshtarë politikë të PS-së, që sot çirren duke sharë kullat, korsitë e biçikletave, trafikun dhe transformim e madh që është kryer në kryeqytet, nuk e kishin vizituar një herë para se të bëheshin banorë të saj.
Asgjë nga këto nuk ka të bëjë me nostalgjinë njerëzore. Nostalgjikë tilla s’janë veçse nostalgjikë politikë, njerëz që kanë mall dhe duan kthimin në kohën e Babës–të Babë Qamilit apo të Babë Saliut.
Nostagjia është një tipar i gjendjes sonë humane. Si qenie njerëzore ne kemi nevojë të ruajmë një farë vazhdimësie narrative me të shkuarën tonë. Duke iu larguar sa më shumë së shkuarës, ne kemi nevojë të rikthehemi tek ajo, qoftë edhe si një gjendje e mendjes sonë. Kjo, ndoshta, ndodh edhe për shkak se ne jemi gjithnjë në “një kërkim nostalgjik” për një riintegrim të vazhdueshëm në një totalitet shoqëror të ri, siç është edhe Shqipëria e sotme.
Por, siç vinte në dukje Marcel Proust, nostalgjia për gjërat e shkuara nuk është domosdoshmërisht kujtesa e gjërave siç ato kanë qenë. Unë kam shumë nostalgji për Tiranën e fëmijërisë dhe të rinisë sime, për lagjen ku kam jetuar dhe shokët e lagjes, për shkollën fillore dhe për kohët e bukura me shokët e klasës në gjimnazin Petro Nini Luarasi në fillim të viteve 1970. Edhe pse të privuar nga shumë liri dhe të mira materiale, ne e jetonim dhe e gëzonim jetën në mënyrën tonë dhe, ndoshta, më shumë–edhe pse krejt ndryshe–nga fëmijët dhe të rinjtë e sotëm.
Si i tërë brezi im, unë kam nostagji për atë kozmos të vogël urban ku jam rritur, për Tiranën e xhiros së bulevardit të madh, për Broadway‐n dhe Rrugën e Barrikadave, për Tiranën pa trafik, pa këtë popullsi të dendur që ka sot dhe pa kaq shumë policë në rrugët e saj, për Tiranën me vetëm një maternitet dhe me vetëm gjashtë gjimnaze, vendndodhjen e të cilëve e dinte kushdo, për Tiranën ku nuk humbisje dhe ku lehtësisht mund të gjeje çdo adresë, për Tiranën pa zhurma dhe pa krim.
Kjo Tiranë nuk është më dhe s’do të mund të ishte pas shumë dekadash ndryshimesh dhe në një shoqëri që nuk është më një diktaturë socialiste, por një republikë demokratike.
We must not forget, also, that even today will be the nostalgia of the future for today's past. Like Hannah Arendt, being against the destructive undoing of the past, I am against its nostalgic preservation.
*This article was published by Gazeta Dita and reposted by Tiranapost.al
