From Veton Surroi/ This week, after the battle, Edi Rama and the Socialist Party must see the battlefield left after the impressive victory. The weapons that brought victory may be the problems of the future. This week and every other week for years will remain a polarized country, in which the language of political debate has already surpassed any level of rationalization. In that battleground, hate speech, populist amplification and the taste of sleazeball may dominate public discourse for a long time.
1.
Auriga was a slave, chosen among the most trusted of the Roman Empire. He had two duties. The first, to drive the two-wheeled chariot with important people, gladiators and soldiers. The second, to whisper two orders in the ears of the victorious commanders of the wars:
"Memento mori" ("Remember, you are mortal") and
"Memento te hominem esse" ("Remember, you are human").
These whispers were important and ordered by the high Roman superiors themselves. They are self-ordered so that the great Winner of battles remembers that in the greatest victory one must maintain contact with reality. Yes, we are all mortal and yes, no matter how great the victories are, they are not victories of gods, but of men.
As I looked at the political map of Albania, built after the local elections of 2023, it seemed to me that the best order that Edi Rama and the Socialist Party of Albania would have to receive was the whisper of the charioteer. At the height of the victory, the leader of the socialists who reaped another victory must remember that these are the victories of a mortal movement, composed of people. Sometime, somewhere, others will win.
2.
I believe that every Roman leader understood the charioteer's whisper differently. One will have been frightened and looked back to see the foretold knife in the back coming. This did not help Julius Caesar. Anyone will have thought about what he will leave for the future. This helped Marcus Aurelius.
Në kontekstin e Shqipërisë, ma merr mendja që pëshpëritja e aurigës duhet të paralajmërojë se fuqia e tanishme e Edi Ramës dhe e partisë së tij mund të krijojnë avantazhe zgjedhore, por mund të krijojnë disavantazhe për shëndetin politik të vendit.
Po, Partia Socialiste dhe Edi Rama personalisht i kanë prirë një procesi transformues të Shqipërisë. Vendi nuk ka qenë ndonjëherë më i bukur, me cilësi më të mirë jete dhe me respekt më të madh në Evropë. Partia Socialiste është një makineri politike e perfeksionuar zgjedhore. Dhe, një pjesë e konsiderueshme e fitores së socialistëve në zgjedhjet vendore i atribuohet menaxhimit të pushtetit, në nivel bashkiak e qendror, e një pjesë e konsiderueshme makinerisë zgjedhore.
Por, po ashtu po, Edi Rama dhe Partia Socialiste e Shqipërisë kanë ndërtuar një kastë elitare dhe politikë të gllabërimit të resurseve (politike e të tjera), që në fund krijon një Shqipëri pa opozitë apo pa ndikim real opozitar në shoqëri. Në këtë sistem, klientelizmi, legalizimi i parave të drogës e veprimeve të tjera joligjore dhe korrupsioni nuk janë përjashtime.
Zgjedhjet vendore mund të kenë treguar muskujt e Partisë Socialiste, por, po ashtu, një demokraci edhe më të dobësuar të Shqipërisë. Shëndeti i demokracisë së Shqipërisë, e me këtë edhe të shtetësisë së saj, nuk mund të matet me muskujt e partisë në pushtet. Po të kishte qenë për muskuj, Partia e Punës nuk do të kishte nevojë për alternativë.
3.
Mbase, andaj, një pëshpëritje e riformuluar e aurigës për Edi Ramën sot është: “Kujtoje, ke nevojë për opozitë”.
Fillimisht, sepse Shqipëria ka hyrë në fazën e afërt me pushtetin absolut. Kryebashkiakët socialistë dhe pushteti qendror mund të jenë më të mirët me njohuri e përkushtim, por pa opozitë ky pushtet rrëshqet në vetëmjaftueshmëri. Aq më shumë në një ambient që nuk mund të krenohet me media profesionale (e të pakontrolluara prej klientelizmit) dhe sundim ligji.
Pastaj, edhe për faktin se mund të krijohet një adaptim shoqëror me mungesën e opozitës. Kur opozita bojkotoi zgjedhjet vendore më 2019 krijoi një gjendje ku pushteti i zgjedhur vendor ishte legal, por nuk ishte legjitim. Katër vjet të pushtetit pa legjitimitet në fund e legjitimoi atë, falë në masë të madhe edhe një opozite që hyri në rrugë degradimi e shkërmoqjeje. Më 2023-tën, PS-ja dhe Edi Rama u vunë në krye të një fitoreje që krijoi legalitet e legjitimitet të pushtetit pothuajse pa opozitë.
Më 2019-n, nëse mund të përdoret kjo analogji, u thye kocka e një këmbe të demokracisë së Shqipërisë. Katër vjet vendi eci më kockë të thyer, që filloi të vetëngjitej. Më 15 maj u vendos që ajo kockë e thyer është ngjitur aq sa të lejojë një ecje komode. Po, këmba është e shtrembër, por me rëndësi po ecet me të.
4.
Në këtë javë, pas betejës, Edi Rama dhe Partia Socialiste duhet ta shohin fushëbetejën e lënë pas fitores impresive.
Armët që sollën fitoren mund të jenë problemet e së ardhmes. Fushata e socialistëve në këto zgjedhje nuk shpjegoi se si do të zgjidhen problemet bashkiake; fushata e socialistëve në këto zgjedhje duhej të tregonte se si do të zhdukeshin nga fushëbeteja “non-gratat” Sali Berisha e Ilir Meta, me fotografitë e tyre bardh e zi për t’u hapur rrugë fytyrave me ngjyra të socializmit shqiptar.
Dhe, rrjedhimisht, gjuha e përdorur e fushatës së prirë nga Edi Rama nuk ishte gjuha e teknikaliteteve të kësaj rruge fshati, atij ujësjellësi dhe asaj fushe sporti, por gjuha e diabolizimit të kundërshtarëve, deri në masën kur natyrshëm do përfytyruar se si prijësve të opozitës u dalin brinjët dhe bishti me shigjetë në fund, ndërsa në duar mbajnë tredhëmbëshin ende të skuqur nga zjarri i Ferrit.
Në atë fushëbetejë, edhe këtë javë dhe çdo javë tjetër, me vite të tëra do të mbetet një vend i polarizuar, në të cilin gjuha e debatit politik ka tejkaluar tashmë çdo nivel racionalizimi. Në atë fushëbetejë , gjuha e urrejtjes, amplifikimi popullist dhe shija e tallavasë mund të dominojnë ligjërimin publik për një kohë të gjatë.
In this environment, the Albania of contradictions - of people working in the state and in private initiative, of immigrants who support their families, of drug money launderers, of legitimate real estate agents as a profession, of a middle class all over the country's cities that are creating the lives of the European middle classes, the murderers who every night provide the first chronicle on the central news - it is doomed to try to create again a power that must remember the whisper of the charioteer.
