By Alex Orlando
Every time I smell the moth, the memories take me back in time. Suddenly, I find myself at my grandfather's house in Maine, where I spent many summer vacations, and where the distinct smell of mothballs wafted from the closet in the hallway.
Every time I smell such a scent today, I will immediately return to that corridor, filled with a deep sense of comfort and security. It seems that scents are strongly linked to memory. You may be recalling scent-triggered memories right now. In fact, many studies have revealed a direct link between scents, emotions and powerful memories.
Neuroscientists have used fMRI brain scans to show that smells evoke strong memories and emotions because of the regions of the brain responsible for processing them. In short, the nose "knows" more than we think. Researchers and scientists have discovered for more than 1 century the connection between smell and emotional memory.
And while this connection is becoming better understood, our understanding of it is still very primitive, says Venkatesh Murti, a neuroscientist at Harvard University whose lab explores the neural basis of scent-driven behavior in animals. However, the architecture of the brain itself can provide some clues.
Scents are processed by olfactory receptors, a structure located in the front of the brain, before being sent on a direct route to the limbic system, which includes the amygdala and hippocampus, regions that regulate emotion and memory.
These privileged connections between the olfactory and limbic systems may help explain why smell, in particular, can evoke stronger emotional memories than other senses. "When we talk about the regions responsible for processing memory and emotions, they are physically closer to the parts of the brain involved in smell. An attractive idea is perhaps the proximity of these connections. So fewer 'stations' are needed to go directly, from smell to emotions and memory" - says Murti.
Këtë e mbëshetin edhe hulumtimet e reja. Sipas një studimi të botuar në “Progress in Neurobiology” në vitin 2021, shkencëtarët përdorën neuroimazhet dhe elektrofiziologjinëintrakraniale – ku disa elektroda vendosen drejtpërdrejt në trurin e një pjesëmarrësi për të regjistruar aktivitetin e tij elektrik – për të treguar se lidhja midis hipokampusit dhe sistemit të nuhatjes, është më e fortë sesa sistemet tona të tjera shqisore.
Jo të gjitha llojet e memories janë krijuar në mënyrë të barabartë. Kujtesa e punës, ose kujtesa afatshkurtër, i referohet aftësisë sonë për të ruajtur pjesë të vogla të informacionit aktual në mendjen tonë, si për shembull kur mendoni për një numër telefoni, ndërsa e regjistroni atë në listën tuaj të kontakteve.
Nga ana tjetër, kujtesa semantike i referohet njohurive tona të përgjithshme për botën, si faktet dhe konceptet abstrakte. Por është kujtesa episodike, apo kujtimet e ngjarjeve specifike nga perspektiva e vetës së parë, ajo që është e lidhur më ngushtë me shqisën tonë të nuhatjes. Pra kujtimet e nxitura nga aromat, priren të jenë autobiografike dhe të lidhura fort me personin që i përjeton ato.
“Një pjesë e mirë e fuqisë që kanë aromat për të ngjallur kujtime të veçanta, buron nga një përvojë e veçantë jetësore që ka pasur një person i caktuar. Kërkimet në këtë fushë janëshumë të larmishme, sepse njerëzit kanë pasur përvoja të ndryshme”-thotë Tereza Uajt, profesore e psikologjisë në Kolegjin Lë Mojn, që studion të mësuarit, kujtesën dhe psikologjinë shqisore.
Për më tepër, këto kujtime mund të përfshijnë edhe gjëra, të cilat ne priremi t’i lidhim me ndjenjën tonë të shijes. Mendimet letrare të romancierit francez Marsel Prust mbi kujtesën u shkaktuan jo nga një erë specifike, por nga një aroma e një keku dhe një gllënjke çaj.
“Në vend se të mendoni për aromat e pastra, nëse mendoni për ushqimet, ju e dini se njerëzit kanë shije shumë të ndryshme. Shumica e saj që vjen nga shija është ndjenja e nuhatjes”-thotë Uajt. Murti bie dakord me të, duke vënë në dukje se ajo që ne mendojmë si “shije”, është një kombinim i shqisave tona të shijes dhe nuhatjes.
Kjo për shkak se kur marrim një nxitje nga diçka, molekulat nga ushqimi që po hamë shpërbëhen dhe dërgohen në epitelin e hundës dhe receptorët e nuhatjes për përpunim.
"When you're eating, a big part of the feeling you have is actually the smell, because chewing breaks up the products, and they go to the back of the mouth and eventually to the nose," says Murti.
Originally published on bota.al
