Various psychologists and sociologists throughout history have made studies about people's tendencies to be manipulated by the media and their messages. And they have arrived at some conclusions, which according to them explain this tendency. A good part have a historical character, stemming from ancient times, and the connection with the experiences of our ancestors and their living conditions.
For example what they call availability bias. That said, the name may not mean anything. But let's make it clear.
It refers to our tendency to answer a question with the first answer that comes to mind. Go and go. We assume that the information that immediately comes to mind is correct. The word comes, an interviewer comes to us and asks us who is the most important historical figure? We answer directly. Without going deeper. Our answer may not rely heavily on historical facts, but we say it without thinking.
Why does it happen? One explanation is that in ancient times, speed was of the essence. It was usually more important to get a quick answer than to get an answer that was the result of deep reflection. A quick response was enough. Truth was not important to our hunter-gatherer ancestors. The quick response was important.
But today, this does not help us at all, especially politically. Because in politics we rarely need the quick answer. We need it well thought out. When we vote, for example, we rarely think about what's going on in the ballot box.
Second comes persistence bias. It has to do with our tendency to stick with a thought once we've uttered it. Many studies show that once we form an opinion, we don't give it up easily—even when evidence comes out that contradicts it. Even in this case, there is a finger of evolution. Our ancestors did not easily give up what they believed in, because they had formed those beliefs through difficult experiences. They created them based on what happened to them, their families, their relatives. And difficult experiences were enough to form opinions that ensured their survival, because they were based on what they knew.
Për ta ishte avantazh që të mos i rimendonin ato opinione, sepse kursenin kohë dhe energji. Po për ne, në kohën që jetojmë? Opinionet tona në politikë nuk bazohen mbi përvoja të vështira personale, por mbi atë që lexojmë në gazetë apo shohim në televizion. Më keq akoma, shpesh herë opinionet tona bazohen edhe thjesht në tituj. Dëgjojmë për diçka që ka ndodhur, dhe krijojmë menjëherë një mendim, edhe pse na mungojnë faktet. Dhe më keq akoma, studiuesit thonë se nuk kujtojmë ku e marrim informacionin. Ky njihet si Konfuzioni i Burimit. Fjala vjen: Kur dëgjojmë në televizor që një politikan po sulmohet në një kanal, ne në atë moment e dimë që kanali televiziv është i njëanshëm, ka interesa. Po pas një jave apo dy javësh? Gjasat janë që të mbajmë mend atë që është thonë, po jo ku është thënë. Prandaj, nëse duam që të mbajmë broçkullat larg prej mendjes sonë, duhet të mos ekspozohemi. Që do të thotë, duhet ta trajtojmë informacionin e keq si një sëmundje dhe të shmangim kontaktin me të.
Tjetër paragjykim? Ai i projektimit. Dhe mund të jetë “fajtor” për disa nga luftërat në botë. Fjala vjen, lufta e Irakut. Shumica e politikanëve mendonin se me rrëzimin e Sadam Huseinit, trupat e udhëhequra nga SHBA do priteshin si çlirimtarë. Pse? Sepse mendonin që ne në perëndim do të reagonim kështu nëse dikush na ndihmonte të rrëzonim një diktator. Do ishim mirënjohës. Por irakenët nuk reaguan në këtë mënyrë. Ata e shfrytëzuan ndërhyrjen për të larë hesapet mes tyre. Pra thelbi i gabimit është se nuk dihej se si mendonin ata. Dhe në vend që të zbulohej se si e mendonin ata, u projektua mënyra se si mendonim ne të tjerët. Në CIA për shembull këtë e quajnë “mendësia që të gjithë mendojnë si unë”. Që do të thotë se i shohim të tjerët, sikur të ishim duke parë veten tonë në pasqyrë.
Një tjetër paragjykim që kemi, ndoshta ndër më të zakonshmit, është ai i Vetëshërbimit. Që do të thotë se kur është duke ndodhur diçka e mirë, ne marrim meritën për të. Po kur ndodh diçka e keqe? Atëherë është gjithmonë faji i dikujt tjetër. Ky është një prej atyre paragjykimeve në këtë listë që mund të shpjegohet kollaj. I gjithë evolucioni e ka “shtrembëruar” sistemin në një mënyrë të tillë që të favorizojë ata njerëz që favorizojnë vetveten. E fundit gjë që do të donte gjithësekush është që t’i kujtohet e vërteta që, ne shpesh herë bëjmë gabime, dhe se nga ana tjetër, njerëzit e tjerë mund të bëjnë gjëra në mënyrën e duhur. E kush do ta dëgjojë këtë?
Dhe kalojmë kështu tek një tjetër paragjykim i cili është i lidhur me këtë. Ai i Superioritetit. Pothuajse çdo njeri mendon që vetë është mbi mesataren. U krye një herë rreth viteve shtatëdhjetë një studim, dhe u zbulua se 85 përqind e të pyeturve mendonin që shkonin më mirë me të tjerët, se sa njerëzit e zakonshëm. Por kjo është e pamundur matematikisht. Nuk mundet që 85 përqind e njerëzve të jenë mes 50 përqindëshit që shkon më mirë. Sot e kësaj dite po të bësh sondazhe, shifra që nxjerr është kjo, në çdo fushë: Lidership, Aftësi, Ngarje makine. Shumica prej nesh mendojmë se jemi më të mirë se sa personi mesatar në gjithçka. Eshtë e qartë që evolicioni ka favorizuar njerëzit që kanë mendim shumë të mirë për veten e tyre.
Gabimi në planifikim është një paragjykim që prek këdo. Nga shtëpiakët tek inxhinierët e ndërtesave gjigande. Eshtë i thjeshtë: Kur planifikojnë, njerëzit kanë prirjen të nënvlerësojnë kohën dhe koston e një projekti. Vini re me kujdes se sa shumë vepra publike zgjaten e zgjaten pa fund dhe kostot e tyre fryhen. Po pse na ndodh që pothuajse gjithmonë i nënvlerësojmë kostot kur bëjmë plane? Pse evolucioni do të ketë favorizuar këta njerëz vallë? Edhe ky nuk është mister. Ne duhet që në jetë të ndërmarrim risqe. Nënvlerësimi i kostove na ndihmon të përballemi me këto risqe duke i nënvlerësuar ato. Nëse do i qëndronim fort të vërtetës, ndoshta nuk do e merrnim kurrë mundimin që të ndërtonim shtëpinë tonë të ëndrrave apo një projekt gjigand autostrade.
Po çfarë kanë të përbashkët tre paragjykimet e fundit? Ata janë të gjithë të bazuar në një optimizëm të paarsyeshëm. Kur ndodhin gjëra të këqia e kanë fajin gjithmonë të tjerët? Eshtë çmenduri. Krahasuar me të tjerët jemi superiorë? Eshtë e pamundur matematikisht. Kur planifikojmë një projekt do të bëhet në kohë dhe brenda kostove? Ku? Në cilën botë?
Të gjithë këto paragjykime tregojnë një gjë: Ne jemi njerëz të prirur për të qenë optimistë. Në të gjithë botën, më shumë se 80 përqind e njerëzve janë optimistë nga natyra.
Dhe kjo nuk është aq befasuese. Jemi të ndërtuar për të besuar që gjërat e këqia nuk na ndodhin ne, por të tjerëve. Fjala vjen në një studim, edhe pse personave që merrnin pjesë dhe merreshin në pyetje iu tregua se sa i lartë është rreziku i kancerit, shumica besonin se rreziku personal për ta ishte shumë i ulët. Dhe pothuaj askush nuk ndryshoi mendje edhe pasi iu treguan faktet. Që është një tjetër tregues se faktet nuk kanë aq rëndësi për ne, sa mendojmë.
Other studies have shown that, if a doctor tells a patient that they have an 80 percent chance of surviving an operation, most patients agree to undergo it. But if the doctor puts it another way, and tells them they have a 20 percent chance of dying? In this case, most say no. In both cases the chances are exactly the same. But we react much better to problems that are presented in an optimistic way. An 80 percent chance of survival sounds a lot more promising than a 20 percent chance of dying.
If we are faced with a choice: Stubborn truth or soft optimism, who do we choose? Optimism!
This is also explained by evolution. In ancient times, life was so difficult and conditions were so that the only way to move forward and survive was to deny reality. Often survival depended solely on the ability to hold on to life. To catch spring you often had to survive winter. And for that you had to find all kinds of ways. If you didn't think of one? Cling to hope. And who survived the most in those circumstances? The optimists. Nature favored them.
But in the modern world, where millions of people interact with each other within strong institutions, hope is not a correct strategy. In fact, it is not a strategy at all. It is abandonment of strategy. Even sometimes when it is unreasonable and unsupported it is a recipe for disaster. Optimists are not needed in the modern world. We need realists.
Although voters, as we have seen, do not want the truth. They want hope. And if the truth takes away our hope, we just don't want to hear it. One of the reasons why we are manipulated.
Originally published on bota.al
