Like Rainer Zitelmann
Adam Smith's will disappointed his nephew David Douglas. He received far less money than he had hoped for. The will even confirmed what Smith's friends had long suspected: the Scottish economist, who had always earned an above-average income, had given away almost all of his wealth to the poor, and had done so largely in secret.
Smith, who was baptized on June 16, 1723 (exact date of birth unknown), is best known as a champion of capitalism. However, he was not immune to the intellectuals' grudges against the wealthy. In his two major works, The Theory of Moral Sentiments (1759) and An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (1776), it is difficult to find a passage where he speaks positively of the rich and powerful. .
Merchants and owners are depicted as people who only want to protect their selfish interests and create monopolies. You will find clearer praise for capitalists in Marx's "Communist Manifesto" than in Smith's works.
Many passages show sympathy for the plight of the "poor," by which he meant not only those who lived in poverty, but also the "non-rich," that is, the majority of the population, who must exchange their labor for wages to earn the living. "Sympathy" - today we would call it empathy - was the central pillar of Smith's moral philosophy.
And his sympathy was above all for the working poor. Here is a famous passage from the book "The Wealth of Nations": "No society can flourish and be happier when the majority of its members are poor and miserable."
Sot këto fjalë keqinterpretohen nganjëherë për të pretenduar se Smith mbrojti rishpërndarjen e pasurisë të udhëhequr nga qeveria. Por ky nuk ishte qëllimi i tij, dhe ai sigurisht nuk po bënte thirrje për revolucion social. Varfëria, sipas Smith, nuk ishte e paracaktuar dhe mbi të gjitha ai nuk i besonte qeverisë.
Ai thekson se vetëm rritja ekonomike, mund ta rrisë standardin e jetesës. Rritja e vazhdueshme ekonomike, është e vetmja mënyrë për të rritur pagat, dhe një ekonomi njëstanjacion çon në rënien e pagave. Diku tjetër ai shkruan se zitë e bukës, janë rezultat i kontrolleve të çmimeve nga ana e qeverive.
Ndërsa Karl Marksi pretendoi gati një shekull më vonë se kapitalizmi do të çonte në varfërimin në rritje të punëtorëve, Smith parashikoi se rritja ekonomike do të çonte në një rritje të standardeve të jetesës. Kur u botua “Pasuria e Kombeve”, kapitalizmi ishte në fillimet e veta.
Në atë kohë, 90 për qind e popullsisë globale jetonte në varfëri ekstreme. Dhe varfëria në atë kohë nënkuptonte diçka tjetër:Vlerësohet se rreth 20 për qind e banorëve të Anglisë dhe Francës, nuk ishin në gjendje të punonin fare për shkak të kequshqyerjes.
E shumta ata kishin mjaftueshëm energji për disa orë ecje të ngadaltë në ditë, gjë që dënoi shumicën prej tyre të bënte një jetë lypësish. Smith kishte të drejtë mbi efektet e rritjes ekonomike, dhe këtë e kanë konfirmuar edhe dekadat e fundit.
Vitet e fundit, rënia e varfërisë është përshpejtuar me një ritëm të pakrahasueshëm me asnjë periudhë të mëparshme të historisë njerëzore. Në vitin 1981 shkalla e varfërisë absolute, të cilën Banka Botërore e përcakton aktualisht si të jetuarit me më pak se 1.90 dollarë në ditë, ishte 42.7 për qind.
Në vitin 2000, ajo ra në 27.8 për qind, dhe sot është më pak se 9 për qind. Smith parashikoi se vetëm një zgjerim i tregjeve, mund të çonte në rritjen e prosperitetit. Dhe kjo është pikërisht ajo që ka ndodhur që nga rënia e ekonomive të planifikuara socialiste. Në Kinë, reforma e pronës private dhe tregut, e reduktoi pjesën e njerëzve që jetonin në varfëri ekstreme nga 88 për qind në vitin 1981, në më pak se 1 për qind sot.
Ekonomisti i tregut të lirë Zhang Ueijing i Universitetit të Pekinit thotë:”Zhvillimi i shpejtë ekonomik i Kinës gjatë 4 dekadave të fundit, është një fitore e konceptit të tregut të Adam Smith”. Në dallim nga interpretimet dominuese në Perëndim, Zhang thotë se rritja ekonomike dhe rënia e varfërisë në Kinë nuk ndodhën “për shkak të shtetit, por përkundër sjelljes sështetit”, pra për shkak të futjes së pronës private.
Plani i Smith për t’i nxjerrë njerëzit nga varfëria, nuk përfshinte zhdukjen e pronës private apo rishpërndarjen nga shteti. Ai nuk mbrojti ndonjë utopi libertariane. Ai besonte se qeveritë luanin një rol të rëndësishëm. Megjithatë, në vitin 1755, 2 dekada përpara se të shfaqej libri i tij i famshëm “Pasuria e Kombeve”, ai paralajmëroi në një leksion:”Në përgjithësi njeriukonsiderohet nga shtetarët dhe projektuesit si material i një lloj mekanike politike. Projektuesit e shqetësojnë natyrën gjatë operacioneve të saj në çështjet njerëzore; dhe ajo nuk kërkon asgjë më shumë se sa ta lini të qetë, dhe t’i jepni asaj një lojë të ndershme në ndjekjen e qëllimeve të saj, që ajo të përcaktojë vetë planet e saj. . . .
All governments which obstruct this natural flow, which force things into another channel, or which attempt to arrest the progress of society at a certain point, are unnatural, and to support themselves are bound to be oppressive and tyrannical".
Very prophetic words. Smith showed the world how to overcome poverty. He did not bequeath much money to his grandson. But his great legacy is showing the world that only economic growth can lift people out of poverty, and that the most important condition for this is economic freedom.
Note: Rainer Zitelman, historian and sociologist. The most recent book is titled "In Defense of Capitalism".
Originally published on bota.al
