Young people need scientific culture, and for that a reform is not needed
2022-10-23 17:30:00
Erjon Uka
By Piero Angela / What can be done concretely for the school to improve the scientific culture of the younger generations? A reform (which would be the next among many others that have been done) would encounter a number of difficulties, obstacles and objections: which subjects should be strengthened, which should be reduced, what should be removed, how teachers should be trained, etc. Besides, it would take a long time, and most likely leave everyone unhappy.
As far as I am concerned, I certainly do not have the knowledge nor the competence to enter into such a complex matter. But, I think something can be done if we use a simpler and more pragmatic criterion. In fact, the most important thing is not to study more chemistry, mathematics or biology to understand the role of science and technology in our society, the impact it has on the economy, how it affects our political choices and everything else. We would achieve much more if we could spread a scientific "mindset" that allows a fuller and better understanding of some basic concepts, which then turn into points of reference to frame problems. Most likely, this can be done and I will try to explain to you how.
I want to start with a personal experience. In recent years I have often asked the question: what is the way to help young people prepare for such a complex future as this is coming?
In the fall of 2017, I managed to start a project that was very close to my heart, carrying out an important experiment at the Polytechnic of Turin. This university, as it is known, is one of the examples of Italian excellence with over 30,000 registered students. Thanks to the cooperation of the rector, the lecturers and the San Paolo Society and its president, Professor Francesco Profumo, who in the past was Minister of Education, University and Scientific Research (I remember that when I spoke for the first time his eyes lit up: the projects only come true if people believe in them), it all came true in no time. The idea was to bring together in the large lecture hall the best 400 students of the Polytechnic (those with the highest marks) as well as a representation of the best students from the high schools of Turin, with the commitment to follow a certain course. Invitations were distributed to eminent personalities from all fields (scientists, economists, managers, administration representatives, statisticians, demographers, computer scientists) to hold conferences-interviews and to dialogue with students. All accepted, often enthusiastically, without asking for financial reward, coming from other cities and sometimes even from abroad.
The project was this: Over the course of five years, nearly 2,000 brilliant students would participate in that experience: young men destined to become the leading class and form a core of excellence. It was an experience lived together with other motivated young people, thus creating connections that he would need for a lifetime. Over the course of three years, more than 80 personalities from various fields attended these meetings at the Polytechnic of Turin, and the list (which is published) is truly excellent. This initiative was immediately replicated at two important Italian universities, that of Trento and Tor Vergata in Rome, while others got in touch to learn more about the project.
Pastaj erdhi Covid, e fatkeqësisht nuk ishte më e mundur të vazhdohej. Por eksperienca tregoi se projekti funksiononte. Paradoksalisht, Covid na ndihmoi për të zhvilluar një projekt tjetër, me gjasë edhe më efikas. I gjithë mësimi online në shkolla dhe shpërndarja e pajisjeve që duheshin për këtë qëllim, hapi një rrugë tjetër komunikimi, jo më në prezencë fizike por virtuale. Kjo do të ishte e mundur edhe në të shkuarën, por në formë të reduktuar, ndërsa sot ekziston një mbulim kapilar që i hap rrugë iniciativave të reja. Me këtë dua të them se i hapet rruga mbajtjes së këtyre takimeve direkt, ose të regjistruara, në shumë salla nëpër gjithë Italinë, sipas nevojave të pedagogëve. Argumentet mund të jetë të shumtë: nga borxhi publik te produktiviteti, nga prezantimi i pikave më të bukura të një vendi tek informacioni, problemet afatmesme të mjedisit, situata energjitike, perspektivat demografike, nga metoda shkencore te pseudoshkenca etj. Në këtë mënyrë, ekspertët më të mirë do të mund të hynin në shkollë për të “mbjellë” stimuj dhe koncepte me një fleksibilitet lehtësisht të menaxhueshëm. Një ndër këta koncepte do të ishte lidhja shumë e fortë mes anëve pozitive dhe negative të çdo zgjedhjeje që bëjmë.
Në jetë, ne përpiqemi të kërkojmë vetëm anët pozitive dhe është njerëzore që të jetë kështu, por realiteti natyrisht është i ndryshëm. “Pro” dhe “kundër”, siç thuhet, janë gjithmonë të lidhur me faktorë të tjerë, ndoshta më pak të dukshëm. Në momentin kur duhet marrë një vendim, është thelbësore njohja e këtyre ndërlidhjeve. Me fjalë të tjera, kjo gjë nevojitet gjithmonë. Ky koncept është goxha i qartë kur duhet bërë një blerje: çmimi që duhet paguar e bën vlerësimin (të paktën në dukje) më të qartë dhe të drejtpërdrejtë. Por zakonisht gjërat s’janë kaq të thjeshta. E këtu dua të tregoj një eksperiencë profesionale interesante.
Në vitet ’80 lexova se në Venezuelë ishte krijuar një Ministri për Zhvillimin e Inteligjencës. “Ç’është kjo?!”, pyeta veten. Bëhej fjalë për një nismë të mbështetur nga Presidenti i Republikës dhe që përfshinte spitalet e fëmijëve, programet radiofonike, shoqatat e vullnetarëve dhe mbi të gjitha shkollat, duke nisur nga fillorja deri në gjimnaz. Projekti u ishte besuar dy psikologëve me reputacion si Richard Herrnstein nga Universiteti i Harvardit dhe Edward De Bono nga Universiteti i Oksfordit. Qëllimi ishte ai për të aplikuar realisht të gjitha dijet që ekzistonin deri në ato vite mbi zhvillimin mendor të fëmijëve, në veçanti në kontekste socio-ekonomike të disavantazhuara (isha marrë me këtë temë disa kohë më parë për librin “Nga zero në tre vjeç”). Kështu që vendosa të nisem për ta parë nga afër këtë eksperiement të pazakontë, për të realizuar një program të dedikuar televiziv. Pjesa fillestare e projektit i dedikohej shkollës dhe formimit të gjykimit përmes analizës së faktorëve të ndryshëm që lidheshin me të. Nisej me shembuj të thjeshtë, pastaj kalohej në situata më të ndërlikuara. Gjithmonë duke ndërlidhur avantazhet dhe disavantazhet e një zgjedhjeje dhe duke kalibruar peshën e tyre specifike, formohej një strategji arsyetimi që vinte në dukje disa lidhje të caktuara që me një gjykim përmbledhës e të përciptë mund të humbisnin ose të nënvlerësoheshin. Çdo problem zbërthehej në pjesë të ndryshme dhe vlerësoheshin pasojat e tij. Për lehtësi didaktike, u krijuan madje edhe sekuenca standarde që lehtësonin analizën.
Do të jap vetëm një shembull të vogël për të shpjeguar kuptimin e së gjithës. Duke lëvizur nga njëra shkollë në tjetrën me drejtoreshat, pashë në rrugë një manifest elektoral: ishte koha e zgjedhjeve presidenciale dhe dikush i quajtur Martínez kishte hedhur kandidaturën e tij. Slogani, nën fotografinë e tij, shkruante: “La solución? Martínez”. Fotografia përfaqësonte një person me pamje që të ngjallte besim, me një buzëqeshje që të përcillte siguri që dukej se thoshte: “Rrini të qetë, merrem unë me të gjitha”. E pyeta drejtoreshën se si do të reagonin nxënësit e saj ndaj këtij manifesti. M’u përgjigj:
“Do të thoshin që le të kërkojmë se kush është ky Martínez, cili është jetëshkrimi i tij, cilat janë aftësitë që ka. A janë realiste propozimet që bën, apo janë premtime që s’mund t’i mbajë ndonjëherë? Çfarë thonë mbështetësit e tij? Po kundërshtarët politikë? Çfarë është shkruar për të në të shkuarën? A është përfshirë në ndonjë aferë? Sa njerëz e kanë votuar në zgjedhjet e kaluara? A mund ta shpjegojë ai se përse e quan veten si zgjidhja më e mirë?”.
Përsa i përket lajmit, zgjedhjet në Venezuelë i fitoi një kandidat tjetër që kur erdhi në pushtet, nuk e çoi përpara projektin dhe gjithçka u mbyll aty.
Për t’u kthyer tek tema jonë, të mësuarit e përballjes me problemet duke mbajtur parasysh ndërlidhjet e ndryshme dhe vetëdija se gjithmonë ekziston një çmim për t’u paguar, apo se ekzistojnë kufizime që nuk mund të injorohen, është thelbësore sepse na ndihmon t’i përgjigjemi pyetjes së vërtetë, pra, çfarë disavantazhesh jam i gatshëm të pranoj për të marrë një përfitim të caktuar?
Kjo vlen në plan individual, por vlen mbi të gjitha edhe në plan social kur duhen përballuar çështje angazhuese (mjedisore, energjitike, arsimore, ekonomike) që sjellin sakrifica apo kufizime. Këtu zakonisht pranohen vetëm përfitimet dhe jo kostot.
Many of our crises result from the inability to make such choices. It is just an example, but through these meetings, young people would discover in a clear and participatory way, so many concepts that are often at the root of the problems that a country has to face and that it will hardly be able to find them explained elsewhere.
*Piero Angela (1928-2022) was an Italian journalist, writer and television presenter. The above excerpt is excerpted from the posthumously published book, "Ten Things I've Learned," on which he worked until his last day. Translated into Albanian by Erjon Uka.
