Shënime në Blog

I like Quasimodo? Spiritually strong and physically I owe nothing

Jetoj në Dublin. Irlandezët kanë karakter të jashtëzakonshëm: janë gazmorë, të ndihmojnë gjithmonë, pra ekziston një atmosferë shumë e bukur. E përveç kësaj, nuk dua të jetoj në një vend ku më njohin të gjithë. Dua të rifitoj vetveten, dhe më shumë se për profilin tim prej artisti, dua të kujdesem për veten në radhë të parë si njeri, të mos më kapë ankthi se ç’do të sjellë fakti që jam i njohur, sepse fama mund ta shndërrojë njeriun, mënyrën e tij të të menduarit, të sjelljes, qoftë edhe mënyrën se si argëtohet.

I like Quasimodo? Spiritually strong and physically I owe nothing

There is something you can not grasp when you see and hear "Notre Dame de Paris". You can not even define this feeling, because it is not rational, but you distinguish it because even if you do not want to, even if you do not believe, it is as if at a certain moment you are inside the spectacle. You can probably understand what this feeling is if you see Riccardo Cocciante singing.

This year, on the twentieth anniversary of "Notre Dame" in Italian, the whole work will be revived in Milan, that in twenty years only the Italian version has been staged 1346 times, a total of 5400 times in 20 countries, translated into 20 languages for 13 million spectators. A miracle.

You are Italian by father and French by mother. Where do you mostly live, in Italy or France?
I have lived in Dublin for twenty years.

How did you choose an Anglo-Saxon country?
It's a choice owed to an artistic fact: as I was thinking about how to harmoniously arrange Notre Dame pieces, I came across Riverdance, a beautiful album by a composer named Bill Whelan. I arranged a meeting with him in Ireland and from that moment my love for this country was born, which I must say is a very different land from England. The Irish have an extraordinary character: they are cheerful, they always help, so there is a very nice atmosphere. Besides, I do not want to live in a place where everyone knows me. I want to regain myself, and more than for my profile as an artist, I want to take care of myself in the first place as a person, not to get anxious about what the fact that I am known will bring, because fame can transform a person , his way of thinking, behaving, even the way he has fun. And so it can take away inspiration. So I made this decision: to stay in Europe, but a little outside it.

Si lindi “Notre Dame de Paris”?
Me Luc Plamondon kisha njohje të vjetër dhe punoja prej kohësh. Ai është autori i teksteve origjinale në frëngjisht. Një ditë më propozoi të bënim diçka mbi Notre-Dame de Paris të Victor Hugo. Në fillim isha i mëdyshur dhe refuzova. Mendoja se nuk isha në gjendje ta arrija diçka të tillë. Historia e shkruar nga Hugo është aq e bukur, aq sa mendoja se krahasimi ishte i pamëshirshëm. Por ndërsa punoja për të krijuar disa melodi, u përfshiva gjithnjë e më shumë dhe u krijuan nja dhjetë pjesë që do të ishin ndër më të rëndësishmet të Notre Dame.

I like Quasimodo? Spiritually strong and physically I owe nothing

Cila ishte pjesa e parë muzikore?
Pikërisht “Belle”: kur Luc dëgjoi ato katër rreshtat e parë që kisha kompozuar, pllakosi një heshtje e gjatë teksa shiheshim në sy. Në fund tha “Uau! Ia vlen të punojmë për këtë gjë.” Më zunë ethet e kompozimit. Unë e dija se kisha aftësinë për të kompozuar këngë, por kjo është diçka. Tjetër gjë është të këndosh, por të krijosh një opera të tërë me një një histori që lidh të gjitha pjesët e saj, është komplet gjë tjetër. Me kalimin e kohës, duke rimenduar gjithë sa bëra, kuptova sse në të shkuarën time kishte ndodhur diçka e ngjashme. E kam kaluar fëmijërinë duke dëgjuar opera fillimisht në Saigon dhe pastaj në Romë, dhe albumi im i parë “Mu” ishte ai që quhet “concept album”.

Çfarë është Notre Dame de Paris? Di që ju nuk e keni fort me qejf të përdoret termi “muzikal”…
Që në fillim e kishim të qartë se nuk donim as një komedi muzikore dhe as një opera klasike, por një opera të ditëve të sotme. Unë kam dëshirë ta quaj “opera popullore”. Dallimi kryesor është se në ato raste ka disa fjalë të folura, ndërsa ne i kemi shmangur.

Pse jo thjesht “opera”?
Jo, opera janë ato të Puccini-t, të Verdi-t dhe unë nuk dua që as së largu të krahasohem me këta autorë të mëdhenj, por guxoj ta përdor këtë term sepse është një term teknik që tregon se për çfarë bëhet fjalë. Kam dashur të shkëputem nga idea tepër e respektuar anglosaksone e muzikalit, pikërisht për të rimarrë identitetin tim italian dhe francez. Në fakt, vepra ka shumë melodi që absolutisht nuk e kanë karakteristikën e një muzikali: ka një mënyrë tjetër për të kompozuar, për të organizuar dhe gjithashtu për të zgjedhur personazhet që janë këngëtarë dhe jo aktorë. Nuk ka arie, por këngë. Me pak fjalë, dolëm kundër të gjitha rregullave.

Edhe procesi kreativ ka shkuar kundër parimeve të operës: u nisët nga muzika, jo nga teksti.
Saktësisht kështu, sepse Plamondon ashtu si edhe Mogol dhe shumë autorë të tjerë, kanë nevojë për muzikën për t’u shprehur me fjalë.

Çfarë tipi është Plamondon?
Eh, ai është paksa e kundërta ime: unë jam shumë i rezervuar, ndërsa ai pëlqen të flasë, të duket. Por është shumë i zoti, arrin të duket i thjeshtë, në një kohë që nuk është aspak i tillë, dhe jeton me një këmbë në të ardhmen. Dhe është pikërisht ky kombinim, kjo përplasje mes nesh që për mendimin tim ka funksionuar: i dua kontrastet. Por nuk janë gjithmonë të mirëqena.

Është e vërtetë se versionin italisht donte ta bënte Pasquale Panella?
Po dhe më ka habitur. Realizoi tekste me shumë stil dhe cilësi. Gati një vepër tjetër origjinale.

Notre Dame të habit edhe për modernitetin: kam parasysh "Oborrin e mrekullive" ku në tekstin frëngjisht thuhet "prostituta kërcen me lypësin" dhe në atë italian "banditë që kërcejnë me lypsarët / nuk kemi flamuj dhe as besime”. Apo edhe episodi me titull “Klandestinët”...
Luc Plamandon përdori me vetëdije termin "sans papier", një term që nuk ekzistonte në kohën e Victor Hugo-s dhe po ashtu disa nga formulimet gjuhësore janë aktuale. Sot, nëse nuk ke dokumente qëndrimi, e ke edhe më të vështirë për të jetuar se në të shkuarën. Është një temë që fuqishëm përshkruhet nga figura e Kuazimodos, por edhe nga Esmeralda, një grua dhe cigane që mishëron forcën e erosit, ama edhe nga prifti që ndihet i nënshtruar prej kësaj force dhe reagon me dhunë. Gjithashtu ajo e Febysit, kalorësit, i cili do të donte të kishte dy gra, por është i detyruar të zgjedhë. Pastaj janë të pastrehët, prostitutat, njerëzit e margjinalizuar.

I like Quasimodo? Spiritually strong and physically I owe nothing

A nuk ka pasur sulme, duke qenë se janë tema shumë të nxehta aktualisht?
Vetëm një episod: Kur “Oborri i mrekullive” këndoi “Liri!”, një politikan u ngrit dhe iku.

Keni deklaruar disa herë që veçanërisht keni përzemër personazhin e Kuazimodos. Pse?
Është e vërtetë, e dua shumë sepse pjesërisht gjej veten tek ai. Në fillim të karrierës sime, e ndjeja shumë diversitetin që më karakterizonte, jo vetëm sepse këndoja ndryshe nga të tjerët, por edhe sepse për atë kohë nuk quhesha, në thonjëza kjo, njeri “me prezencë fizike”.

Vërtetë?
Në fillim ulesha në piano, mbyllja sytë dhe luaja. Ishte një mënyrë për t’u arratisur brenda vetes, për t’u fshehur. Të qenit një njeri spektakli, kurrë nuk ka qenë diçka e imja. Ekzistenca ime kishte të bënte me përdorimin e fuqisë së emocioneve, por mënyra ime e të shprehurit ishte kaq e veçantë, aq intime, aq e brendshme sa më bënte të ndihesha ndryshe. Pra, ajo që më pëlqen tek Kuazimodo është ajo bota e tij e brendshme aq e pasur, aq e fuqishme. Nuk i detyrohet asgjë të jashtmes, fizikes. Ndryshe nga kalorësi Febys,i cili është i bukur dhe me të cilin dashurohen të gjithë. Për të bukurit gjërat janë ndoshta më të lehta në fillim, por sa më shumë ecin, aq më shumë kuptojnë se sa pak rëndësi ka aspekti i jashtëm.

* Riccardo Cocciante Italian singer-songwriter and composer. The interview for Luca Valtorta was translated into Albanian by Erjon Uka.